ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค - วิถีธรรมกรมแปล กด คตอน ๑ - หน้าที่ 106
คนของคน และของบุคคลอื่นๆ ประเภทเวนนาหรายละเอียด พึงทราบ
ด้วยอำาณาแห่งชาติ สภาวะ บุคคล โลกิยะ และโลกุตระ ที่กล่าวไว้
ในกฎรีวิวังก์ โดยว่าน่า "งานที่เป็นอรรคษเป็นเวลานาน เวลากา
ที่เป็นบุคคลและอัพิษฎเป็นเวลานานละเอียด" ดังนี้เป็นต้น
ก่อนอื่น ว่าโดย ชาติ เวลากานเป็นอรรคษ หยาบกว่าวานา
ที่เป็นบุคคล เหตุมีความเป็นไปไม่ลง (ไม่เรียบร้อย) เพราะเป็นเหตุ
แห่งการทำกรรมที่มีโทษ และเพราะมีความร้อนด้วยกิเลส หายป
กว่าวานาที่เป็นวิบากอภัยกุฏ เพราะเป็นไปกับความพยายาม (ที่
จะให้มีวาน ?) เพราะเป็นไปกับความอาศะ (คือความสามารถใน
อันทำวิบากให้เกิด ?) เพราะเป็นไปกับวิบาก (คือมีวิบาก ?) เพราะ
มีความเล่าร้อนด้วยกิเลส เพราะเป็นไปกับความลำบาก และเพราะ
เป็นไปกับโทษ หายกว่าวานาที่เป็นรื้ออภัยกุฏ เพราะเป็นไป
กับวิบาก เพราะมีความเล่าร้อนด้วยอำนาจกิเลส เพราะเป็นไปกับความ
ลำบาก และเพราะเป็นไปกับโทษ ส่วนเวลากานที่เป็นบุคคลและเวานา
ที่เป็นอัพยากฏ ละเอียดกว่าวานาที่เป็นอรรคษ โดยเปรียบต่างจาก
เปรัยที่กล่าวแล้ว (ตรงกันข้าม) เวานาที่เป็นบุคคลและอตุลทั้ง
สอง หายกว่าวานาที่เป็นอัพยากฏทั้งสองฝ่าย เพราะเป็นไปกับความ
พยายาม เพราะเป็นไปกับความอาศะ และเพราะเป็นไปกับวิบาก
๑. นิยอกเหตุการณ์ การขึ้นแปลโดยเนื่องเสมาสนั่น นี้ เพราะท่านกล่าวถึงทั้ง
อนุมตด และพิบุตา อนุมตพิบุตรภาโก
๒. อก. วิ. ๓๔ / ๔
๓. คือเพราะเป็นเหตุแห่งการทำกรรมที่ไม่มีโทษ เพราะไม่มีความรู้สึร้อนด้วยกิเลส
เพราะไม่มีความลำบาก และเพราะมีความเป็นไปสงบ (เรียบร้อย)