วิจัยมฺิธรรรมเปนภาค คำ ตอน ๑ : หน้า 136/405

ประโยค - วิจัยมฺิธรรรมเปนภาค คำ ตอน ๑ - หน้า 135 วิจัยฉบับโดยเป็นสิ่งพึงเห็น ในอายตนะเหล่านี้ บันฑิตผังทราบ ดังกล่าวมานะนี้ นี้เป็นกฎขอยงพิสดารแห่งอายตนะทั้งหลาย เป็นอันดับแรก ธาตุํทศ ส่วนธาตุ อัญกล่าวไว้ตัวอายตนะนั้นไป มีวิจัยว่า ธาตุ ๑๔ คืออัญชูรทฺู รูปธาตุ จักวฺิวญาณธาตุ โสตธาตุ สํทธารฺธาตุ โสต- วิญญาณธาตุ มานฺฐานธาตุ คันธํธาตุ มานวิญญาณธาตุ ชิวหาธาตุ รสธาตุ ชิวาหวิญญาณธาตุ กายธาตุ โพธวจํพธาตุ กายวิญญาณ- ธาตุ มโนธาตุ ธรรมธาตุ มโนวิญญาณธาตุ ชิวาหาธาตุทั้งหลาย วิจัยฉบับในธาตุเหล่านี้ บันฑิตพึงทราบโดย อรรถ โดยลักษณะเป็นต้น โดยลำดับ โดย ความมีเพียงนั้น โดยความมัน (จำนวน) โดย ปัจจัย และโดยเป็นสิ่งพึงเห็น [โดยอรรถ] ในข้อเหล่านั้น ข้อว่า โดยอรรถ ความว่า วิจัยฉบับโดยอรรถ ที่แปลกกันแห่งจักุพพัทธ์เป็นต้น บันฑิตพึงทราบโดยย่อว่า “ธรรม- ชาตใดอำมบอก เหตุนี้ ธรรมชาตินั้นจึงชื่อว่าจักญ สังไดอำมแสดงสี เหตุนี้สิ่งนั้นจึงชื่อว่ารุป ความรู้แจ้งแห่งจัญญ ชื่อว่าจัญญวิญญาณ"