วิถีธรรมรวมแปลง ภาค ๑ ตอน ๑ : หน้า 58/405

ประโยค - วิถีธรรมรวมแปลง ภาค ๑ ตอน ๑ หน้า ๕๗ เป็นพื้นฐาน (ส่วนมโนวิญญาณฐานซึ่งเป็น) อาสถานะ ได้แก่ เหตุุผลที่สาระกับสมาธิ มีองค์แจ้งซึ่งอารมณ์ ๖ เป็นลักษณะ มีอันยังความยิ้มแย้มในเพราะวัตถุทั้งหลายอุบอพร (คือไม่ค่อยไร นัก) ให้กดับแก้พระอรหันต์ตั้งหลาย ตัวอ้วนหลายตำแหน่ง (คือจิต ชนิดนี้ทำกิจสิญจ์ๆ) เป็นรส มีความเป็นอย่างนั้น (คือเป็นที่สุด บาท) เป็นปัจจุปฐาน มีหลักวัตถุเป็นปฏิกูล โดยส่วนเดียว (เพราะเกิดแต่ในปัจจุบโวหารกท่านั้น) และ ถามมาว่ากิริยาวิจัญญาณที่เป็นเหตุๆ มี ๑ ดั่งกล่าวมานี้ ส่วนที่เป็นเหตุๆจะมี ๔ โดยต่างแห่งสถุปัจธรรมโสมมัสนัสเป็นต้น ดั่งศุภวิญญาณ แต่นี้เป็นความแปลกกันในกุศวิญญาณและกิริยา วิญญาณนี้ คือ กุศวิญญาณเย่อเกิดแก่พระอรหันต์ตั้งหลายพวกเดียว ก็ยังวิญญาณนี้เป็นกามาวาจมี ๑๐ ดั่งเป็นของแรก ส่วนที่เป็นรูปวาวและอรูปวาวมี ๕ และ ๔ เหมือนกุศ- วิญญาณ และความต่างจากกุศวิญญาณแห่งกิริยาวิญญาณทั้งสองนั้น ก็พิจารณาโดยอิทธิขึ้นแก่พระอรหันต์ตั้งหลายท่านและน ก็ยังวิญญาณทั้งหมดใน ๓ ภูมิเป็น ๒๐ ดังนี้ [วิญญาณทั้งปวงเป็นไปโดยอาการ ๑๔] โดยประการดังกล่าวมานี้ วิญญาณทั้งสิ้น คือกุศวิญญาณ ๒ ที่มา มี ๓ คือ มโนภาวะ ๑ มโนวิญญาณ ๒ (?)