วิทยามิรรมเปล ภาค ๓ ตอนที่ ๑๓๑ : หน้า 132/405

ประโยค - วิทยามิรรมเปล ภาค ๓ ตอนที่ ๑๓๑ แหละแก้ใช้ได้ จริงในเหล่าอายตนะภายใน จักขายตนะเป็นอายตนะ ที่ปรากฏ เพราะเป็นวิสิฐที่เห็นได้และกระทบได้ เหตุนี้จึงทรงแสดง เป็นข้อแรก ต่อบนี้จึงทรงแสดงอายตนะที่เหลือมีโสดาตนะเป็นต้น อืนเป็นวิสิฐที่เห็นไม่ได้แต่กระทบได้ อีกหนึ่งหนึ่ง ในเหล่าอายตนะ ภายใน จักขายตนะและโสดาตนะ ทรงแสดงก่อนเพราะเป็นสิ่งมี อุปะระมาณ โดยความเป็นเหตุแห่งสำนานตรัยและสานานตรัย ต่อกัน จึงทรงแสดงอายตนะ ๑ มีนาคมตนะเป็นอาทิม มานตนะทรงแสดง ไวในที่สุด เพราะเป็นโครงสร้างแห่งอายตนะ เป็นดั้ง ส่วนในเหล่าอายตนะภายนอก อายตนะ ๖ มีปฏตนะเป็นต้น ทรง แสดงไว้เป็นลำดับ ๆ แห่งอายตนะภายในนั้น ๆ เพราะเป็นโครงแห่ง อายตนะภายในบ้างขายตนะเป็นดั้ง อีกอย่างหนึ่ง ลำดับของอายตนะทั้งหลายนี้ บันทิตพึงทราบ โดยกำหนด (แจกไปตามลำดับ) เหตุเกิดแห่งวิญญาณก็ได้ จริงอยู่ คำนี้พระผู้พระภาก็ได้ตรัสไว้ว่า "อายัติญาณและรูป เกิดจากญาณ" ดังนี้ ก็แล้ว วิจฉานิ โดยลำดับในอายตนะเหล่านี้ บันทิตพึงทราบ ดังคำว่ามา [โดยสังเขปและโดยพิสิฎฐาน] ข้อว่า โสงเขปและพิสิฎฐาน คว มา " เมื่อว่าโดยสังเขป