วิสุทธิมรรคแห่ง ภาค ๓ ตอนที่ ๑๕๒ : หน้า 153/405

ประโยค - วิสุทธิมรรคแห่ง ภาค ๓ ตอนที่ ๑๕๒ อีกอย่างหนึ่ง จงเป็นต้นนั้น ชื่อว่าอินทรีย์ เพราะอธรรแห่ง ความเป็นใหญ่ที่ได้แก่ความเป็นอิทธิบาท (คือเป็นอินทรีย์ปัจจัย - สนับสนุน โดยความเป็นใหญ่) จริงอยู่ความเป็นอิทธิบาทแห่งจัญไฏยเป็นต้น ชื่อว่า สญญูมีผลในความเป็นไปแห่งจัญไฏยเป็นอาทิตย์ เพราะเมื่มันกล้า วิญญาณก็กล้า และเพราะเมื่อมันอ่อน วิญญาณก็อ่อน แล้ว นี้เป็นวิจินฉัยโดยอธรรในอินทรีย์ทั้งหลายทั้งนั้น เป็นอันดันดับแรก [โดยลักษณะเป็นต้น] ข้อว่า โดยลักษณะเป็นต้น ความว่า พึงทราบวิจฉัยแห่งจัญไฏย เป็นต้น โดยลักษณะ รส ปัจจะปุณฺฐาน และปฏิฐานด้วย ก็เลยลักษณะ เป็นต้นของอัญญูเป็นอาทิตย์ ได้กล่าวไว้แล้วในขั้นนิพนธ์ ส่วน อินทรีย์ ๔ (ด้านท่า) มีปัญญญาเป็นต้น โดยความก่ออโมหะ นั่นเอง อินทรีย์เหล่านี้ก็มีแล้วโดยสรูปรายในขั้นนิพนธ์นั่นเหมือนกันและ [โดยลำดับ] แม้ลำดับในข้อว่าโดยลำดับนี้ ก็เป็นลำดับแห่งการแสดงเหมือน กัน ในอินทรีย์ทั้งหลายั้น อินทรีย์ (๓) มีจัญญุทรีย์ เป็นต้น อัน นับเข้าในอัตภาพ พระผู้พระภาคเจ้าทรงแสดงก่อน เหตุว่าเหตุ ได้อริยภูมิอ่อนเพราะกำหนดสุขธรรมใน (คนของตน) อัตภาพ นั่นเล่า ถึงซึ่งอันบ่าวหญิงดี ว่าชายดีดี เพราะอาศัยธรรมอันใด