วิทยาธรรมราชา ภาค ๑ ตอน ๑ : หน้า 93/405

ประโยค - วิทยาธรรมราชา ภาค ๑ ตอน ๑ หน้า ที่ 92 มนะในฤคฤต วิญญาณดวงที่ ๓ นี้ เป็นอนิยะ นี้เป็นความแปลก [มนะ] มนะนั่น มีความหยิ่งเป็นลักษณะ มีความยักษ์เป็นรส มี ความใคร่เป็นเชิงร (คืออยากเด่น) เป็นปัจจุบัน มีโลภอันไม่ ประกอบด้วยทิฏฐิเป็นปฏิฐาน มนะนี้ นัตถิตพึงเห็นว่า เป็นดั่งความมึน ในสังวาสทั้งหลายที่กล่าวในฤคฤตวิญญาณดวงที่ ๒ คือโสมนัสหรรษต ทิฏฐิอดัมูปุด สงสาร วันมิ่งจาทุกข์ ที่ เหลือพึงทราบว่าสัมปยัคฺญวิญญาณดวงที่ ๔ คือโสมนัสหรรษต ทิฏฐิอดัมูปุด สงสาร วันมิ่งจาทุกข์ ที่ ในฤคฤตวิญญาณดวงที่ ๔ นี้เล่า มนะก็คือเป็นสังวาสในจำพวกนี้เหมือนกัน ส่วนในสังวาสทั้งหลาย ที่กล่าวในฤคฤตวิญญาณดวงที่ ๕ สงสารวันทิฏฐิ ที่เหลือพึงทราบว่า สัมปยัคฺญดูก็ ๕ คืออุปบาอาสรต ทิฏฐิอดัมูปุด สงสาร และมัสังวาสที่สัมปยัคฺญดูก็ ๖ (คืออุปบาอาสรต ทิฏฐิอดัมูปุด สงสาร) ก็เหมือนสังวาสที่ สัมปยัคฺญดวงที่ ๕ แปลกันเข้าในดวงที่ ๖ นี้เป็น สังวาสและอันมิษะเป็นอนิยะ ในสังวาสทั้งหลายที่กล่าวในฤคฤตวิญญาณดวงที่ ๕ สงสารวันทิฏฐิ ที่เหลือพึงทราบว่า สัมปยัคฺญดูก็ - มหาฤคฤติยวา มนะนั่นเป็นไปล้ายฤคฤติ เพราะเป็นไปโดยองค์การ แต่มิได้เกิดในฤคฤติบาดเดียวกันกับฤคฤติ มันคือความรักตัว เพราะเหตุนี้ น้ำจึงมันมีโลภอัน ไม่ประกอบด้วยทิฏฐิเป็นปฏิฐาน