วิทยาธรรมเถก กล า ด ตอน ๑ : หน้า 340/405

ประโยค - วิทยาธรรมเถก กล า ด ตอน ๑ - หน้าที่ 339 และวัตถุ (ทวาร) รูปเป็นต้น นามรูป นั้นอันทำให้เป็นเอกะษะ เป็นเอกะแหล่ง สพายนะนั้นอันทำให้เป็นเอกษะเช่นนั้น [ขยายความ] ความว่า นามรูปอันเป็นปัจจัยแห่งสพายนะนั้นใด ใน นามรูป นั้น พึงทราบว่าขึ้น ๑ มีวามาเป็นต้น ชื่อว่าขาม ส่วนรูปเป็น ของเนื่องด้วยสิ่งที่มีสัน단 โดยเฉพาะได้แต่รูป และวัตถุ (ทวาร) รูปเป็นต้น อย่างนี้คือ ภูฏรูป ๕ วัตถุ (ทวาร) รูป ๖ ชีวิตินทรีย์รูป ๑ กี่แสนามรูปนั้น อันทำให้เป็นเอกะแว่า "นามด้วย รูปด้วย ฯลฯ" นามและรูปด้วย ชื่อว่านามรูป ดังนี้ พึง ทราบว่า ย่อมเป็นปัจจัยแห่งสพายนะอันทำให้เป็นเอกษะแม่กัน ดังนี้ว่า "ฉัฏฐญาณะ (อายตนะที่ ๖) ด้วย สพายนะ (อายตนะ 6) ด้วย ชื่อว่าสพายนะ" ถามว่า เพราะเหตุไร (จึงทำเอกเภทอย่าง นั้น)? ตอบว่า เพราะในอรูปนามอย่างเดียวมั่นนั้น และ นามันก็เป็นปัจจัยแห่งอายตนะที่ ๖ เท่านั้น หาเป็นปัจจัยแห่งอายตนะ อื่นไม่ สมคำในวิวาทว่า "นามปัจจา ฉฎฐายตนะ" - อายตนะที่ 6 ย่อมมีเพราะปัจจัยคือ นาม" ดังนี้