วิทยาธรรมแปล ภาค ๓ ตอน ๑ : หน้า 21/405

ประโยค ~ วิทยาธรรมแปล ภาค ๓ ตอน ๑ - หน้าที่ 20 [ภาพรูป] ในรูป ๒ อย่างนั้น ภูตรูปมี ๕๗ คือ ปฐวีวรรณะ อาโปธาตุ เตโชธาตุ วาโยธาตุ ลักษณะ รส (คือกิริยา) ปัจจัยฐาน (คือผล) ของธาตุ นี้ ได้กล่าวไว้แล้วในอุตุกถาวุธฐาน แต่อาจโดยทีฐาน (คือเหตุใกล้) ธาตุทุกอย่างนั้นแต่มีธาตุที่เหลืออีก ๑ เป็นปฐวีฐาน [อุปาทายรูป] อุปาทายรูปมี ๒๕ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย รูป เสียง กลิ่น รส อิตถีธาราย ปรัสิธาย วิชิตธาย อากาสาธ รูปสุทธิ ลมหุตา (ความเมาแห่งรูป) รูปสุทธิ มุตตา (ความอ่อนแห่งรูป) รูปสุทธิ กุมญาณตา (ความกล่องแห่งรูป) รูปสุทธิ อุปาย (ความเติบขึ้นแห่งรูป) รูปสุทธิ สนุตติ (ความสีม่าต่อแห่งรูป) รูปสุทธิ ชรุตา (ความทรุดโทรมแห่งรูป) รูปสุทธิ อนิจจตา (ความไม่ยั่งยืนแห่งรูป) กว่าพิธีการาท [ลักษณะ ฯลฯ แห่งอุปาทายรูป] [ปลาทรูป ๕] ในอุปาทายรูปเหล่านี้ ตา มีความผ่องใสแห่งรูปอัตราพุร ได้เป็นลักษณะ นัยหนึ่ง มีความผ่องใสแห่งรูปอันมีกิรามที่มีความใคร่จะเห็นเป็นต้นเหตุเป็นสมุฏฐานเป็นลักษณะ มีอัตว์เบือนไว้ในรูป ทั้งหลายเป็นรส มีความเป็นฐานที่รองรับจิตวิญญาณเป็นปัจจุบันฐาน ๑. ในที่อันเป็น อุตจน์ ก็มี ๒. หมายความว่า ตรงที่เป็นดังนั้น ภูตรูปมีความผ่องใสในจงสามารถกระทบรูปคือเห็น รูปได้ ตรงไหนเห็นรูปได้ ก็รู้ได้ตรงนั้นเป็นตา นัยในรูปเป็นดังนี้เองกันนี้