การศึกษาอริยสัจและนิพพานในวิชาธรรมฐาน : หน้า 166/405

ประโยค - วิชาธรรมฐาน ๓ ภาค ๑ ตอนที่ ๑๖๕ เหตุใด เว้นมัน (คือดินทรา) เสีย ทุกข์ (เกิด) แต่เหตุอื่นไม่มี และมันไม่มี ทุกข์นั้นก็ ไม่มี เพราะเหตุนี้นี่ วิสิติติ (คือตันห) จึง ดกว่าเป็นสัจจะ เพราะแน่นอนในความเป็นเหตุแห่ง ทุกข์ เหตุใด ความสงบอื่นจากนิพพานไม่มี และ สันตะ (คือนิพพาน) ไม่มี ความสงบนี้ก็ ไม่มี เพราะเหตุนี้นี่ นิพพานนี้ จึงตกว่่าเป็นสัจจะ เพราะแน่นอนในความเป็นธรรมรงง เหตุใด เครื่องนำออกอื่นจากมรรคนไม่มีและ นิยมนะ (คือมรร) ไม่มี แมธรรมเครื่อง นำออกนั้นก็ไม่มี เพราะเหตุนี้นี่ มรรคนั้นจึงตก ว่าเป็นสัจจะ เพราะความเป็นธรรมเครื่องนำออก แน่แท้ บัดทีทั่งหลาย กล่าวความแท้ความไม่คาด เคลื่อนและความเป็นจริงในอริยสัจทั้ง ๔ มีฤทธิเป็น ต้นโดยปลดกัน ว่าเป็นอรรถแห่งสัจจะกัด้วย ประกอบฉนี้ วิฉฉัยโดยอรรถ (แห่งสัจจะ) พึงทราบดังกล่าวมานี้