วิภัชกิจกรรมแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า ๖๘ : หน้า 69/405

ประโยค - วิภัชกิจกรรมแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า ๖๘ อันธรรมชาติมีความจำได้เป็นลักษณะ ก็คือ สัญญานั้นเอง ดังพระสารีบุตรเถระกล่าว (แก่พระมหาโกฏฐกะ) ว่า "ูกุอาวุโส เพราะเหตุที่ธรรมชาตินั้นอบรู้ได้ เพราะเหตุนี้ จึงเรียกว่าสัญญา" ดังนี้ [สัญญา ๑ สัญญา ๓] ก็สัญญานั้นนั่น แม้ว่าความามารถมีอย่างเดียว โดยลักษณะ คือ ความจำได้ (แต่) ว่าโดยชาตินั้น เป็น ๓ คือ กุสโล อุคสโล และอัพยากฤต ในสัญญา ๓ นั้น (พิษทราบว่า) สัญญาที่สัมปุฏด้วยกุสลวิญญาณ จัด เป็นกุสลสัญญา ที่สัมปุฏด้วยอัพยากฤตวิญญาณ จัดเป็นอัพยากฤตสัญญา เพราะว่าสัญญา ที่ไม่ประกอบด้วยสัญญาหมิไม่ เพราะฉะนั้นประเภทแห่งวิญญาณมี เท่าใด ประเภทแห่งสัญญีก็มีเท่านั้น และ [ลักษณะ...แห่งสัญญา] ก็แก่สัญญานี้นั่น แม้มิประเภทเสมอกันกับวิญญาณอย่างนี้ (เมื่อ ว่าง) โดยอาการมีลักษณะเป็นฉัน สัญญาทั้งปวงนั้นแน่ะ มีความจำ ได้เป็นลักษณะ มีการทำเครื่องหมายไว้เป็นปัจจัยแห่งความอาจต่อไปว่า 'นั่นคือสิ่งนั้น' เป็นรส ดังง่มิชำไม่เป็นดัง ทำเครื่องหมายไว้ใน วัตถุ มีตัวไหมเป็นอามะนะ มีการทำความมั่นใจตามเครื่องหมายที่วางไว้ เป็นปัจจัยฐาน ดังคนตาบอดกล่าวช้างทั้งหลาย มันใจตามเครื่องหมาย ที่คนจับได้ (ว่าช้างเป็นอย่างไร) ฉะนั้น มีอารมณ์ที่ปรากฏอย่างไร