วิจารณ์ธรรมเปล่า ภาค ๑ ตอนที่ ๑๕๑ : หน้า 152/405

ประโยค - วิจารณ์ธรรมเปล่า ภาค ๑ ตอนที่ ๑๕๑ อินทรีย เพราะทรงมีความเป็นใหญ่ยิ่ง องค์นี้ คุฬผลคุณธรรม ก็ชื่อว่า อินทรีย เพราะไม่มีใคร ๆ เป็นใหญ่ในธรรมทั้งหลาย (แต่ธรรมเป็น ใหญ่ยิ่ง) เพราะเหตุนี้ ในอินทรีย์ทั้งหลายนัน (ว่าถึง) อินทรีย์ ที่กรมให้เกิดก่อน (อินทรีย์ที่กรรมให้เกิดนั้น) ย่อมส่อ (ให้รู้) กรรมทั้งที่เป็นคุณและอุณผล และมันก็เป็นสิ่งที่กรมมันจัด (ให้เกิด) ขึ้นด้วย เพราะเหตุนี้จึงชื่ออินทรีย์ เพราะอรรถว่า ส่อ (ให้รู้ถึง) สิ่งเป็นใหญ่ยิ่ง (คือกรรม) ด้วย เพราะอรรถว่าเป็นสิ่งอันจะเป็นสิ่งที่เป็น ใหญ่ยิ่ง (คือกรรม) จัด (ให้เกิด) ขึ้นด้วย อินทรีย์ทั้งหมด นันแหละเป็นสิ่งอันพระผู้พระภาคเจ้าทรงประกาศขึ้น และเป็นสิ่งที่ พระองค์ใคร่ตรัสรู้เองด้วยตามที่เป็นจริง เพราะเหตุนี้จึงชื่ออินทรีย์ เพราะอรรถว่าเป็นสิ่งอันท่านผู้เป็นใหญ่อยู่ใช้สอยด้วยประการหนึ่ง (คือองค์พระ) แสดง ขึ้นไว้ด้วย เพราะอรรถว่าเป็นสิ่งอันท่านผู้เป็นใหญ่อยู่ (คือพระพุทธเจ้า) แสดง ขึ้นไว้ด้วย เพราะอรรถว่าเป็นสิ่งอันท่านผู้เป็นใหญ่อยู่ (คือพระพุทธเจ้า) ได้เห็น (คือติรัสรู้) ด้วย องค์ อินทรีย์เหล่านี้ลงอย่าง พระผู้พระภาคเจ้าทรงเป็นมุนีใหญ่ยิ่งพระองค์นั้นแหละ ทรงใช้อยโดย ใช้เป็นโภค (คือเป็นอารมณ์) ลงอย่างทรงใช้สอยโดยใช้งางวนนา (คือองค์ทำให้ขึ้นเช่นกันอินทรีย์เป็นดั) เพราะเหตุนี้ จึงชื่ออิน- ทรีย์ เพราะอรรถว่ามีสิ่งที่ท่านผู้เป็นใหญ่อยู่ใช้สอยด้วยประการหนึ่ง - 1. อินท หรือ อินท ท่านใดเป็น ปรมิสร- เป็นใหญ่ยิ่ง ลงที่จริงเปล่าว่า จอม 2. ปรชะเป็น กูเมษ กาสีอ สีสริยภูวา โด นำจะเป็น... อิสริยภาพโล แววว่า เพราะบรรดากรรมไม่ว่ากรรมอะไรดีความเป็นใหญ่ (ทั้งนั้น) จะได้เสมอ กับบา ปรมิสุสริยภูวา โด ข้างนั้น 3. ตามนี้ อรรถทั้ง ๕ นี้ ใช้ในกรรม ๒ ใช้ในพระผู้ภาคเจ้า ๑