วิวัฒนาการเปล่า ภาค ๓ ตอนที่ ๑ : หน้า 366/405

ประโยค - วิวัฒนาการเปล่า ภาค ๓ ตอนที่ ๑ หน้า ๓๖๕ [คาถาสังขปัจจัยนะ] ก็ในอุปาทานทั้งหลายนี้ ต้นเหตุเป็นปัจจัยอย่าง เดียวแต่หุ่งปาทั้งซ้อนหน้าเพื่อน มันเป็นปัจจัย ๑ อย่างบ้าง ๒ อย่างบ้างก็แม่อุปาทาน ๓ ที่เหลือ [ขยายความ] ก็แลในอุปาทานทั้งหลายนี้ คือในอุปาทาน ๔ ที่แสดงมาดังนี้ ถามค้นหาเป็นปัจจัยอย่างเดียว โดยเป็นอุปนิสัยปัจจัยนั้นนั่น แห่ง อุปาทานข้อหน้าเพื่อน คือ กามุปาทาน เพราะเกิดขึ้นในอารมณ์ทั้งหลาย ที่ตื่นหายนดีโดยเฉพาะ แต่มั่นเป็นปัจจัย ๗ อย่าง โดยเป็นสหชาติ ปัจจัย อัญญัฐปัจจัย นิสสปัจจัย สัมปุทปัจจัย อติปัจจัย อวิกัปปัจจัย และเหตุปัจจัยบ้าง เป็น ๕ อย่าง กัลท้องนิสสัยปัจจัยบ้างก็มี แห่งอุปาทาน ๓ ที่เหลือ แว่ว่าเมื่อใดมันเป็นปัจจัยโดยเป็นอุปนิสสยะ เมื่อนั้นมันก็เป็นอาศาสถาน (คือไม่เป็นสหชาติ) ด้วย นี่เป็นกถาอย่างพิสดารในบทว่า คุณหามจุฬา อุปาทาน [แก่น อุปาทานปุจฉา ภีโร] ในอุปาทานปุจฉา ภีโร พึงทราบนิยาณโดยอรรถ (คือความแห่งคำ) ๑ โดยธรรม (คือ ความหมายของข้อธรรม) ๑ โดย สตยะ ๑ คือ ข้อที่มีประโยชน์ที่จะกล่าวซ้ำ ๑ ชอบกล เมื่อเป็นอุปนิสยะแล้วไม่เป็นสหชาติด้วย จะเป็น ~ ได้อย่างไร