วิทยาธิภาค ๓ ตอนที่ ๑ หน้า 335 : หน้า 336/405

ประโยค - วิทยาธิภาค ๓ ตอนที่ ๑ หน้า 335 อรูปภาพ (เธาะ) ในวัตติกลในปัญโจวภารค อันใดก็ดี รูปอันมีเพราะปัจจัยคือจริญาณอย่างเดียว ในทุกกลพในพวกลักษณ์ และ (เธาะ) ในวัตติกลในปัญโจวภารค อันใดก็ดี ทั้งนามและ รูปอันมีเพราะปัจจัยคือจริญาณ ในทุกกลในปัญโจวภารค อันใดก็ดี นานและรูปทั้งปวงนั้น บัดทิพังสงเคราะห์เข้าโดยเอกเทสสรุปเคน- นาย (วิธีรวมที่มีรูปเสมอกันแต่ส่วนเข้าให้เหลือแต่ ๑) ดังนี้ว่า "นามด้วย รูปด้วย ทั้งนามและรูปด้วย ชื่อว่า นามรูป" แล้ว พึงทราบดังว่านามรูปนั้นชื่อว่านามรูปที่มีเพราะปัจจัยคือจริญาณ หากมีคำว่ามาว่า "คำว่าจังนี้ไม่ชอบ เพราะในพวกลักษณ์ ไม่มีวิญญาณ" ดังนี้ว่า คำแก้พึงว่่า "ไม่ชอบหมดได้ เพราะ [กาจาสังเขป] วิญญาณที่เป็นเหตุแห่งนามรูปนี้ วิญญาณนั้น ปราศจากะทํารบกันว่านมี ๒ ส่วน คือ วิภาควิญญาณ (วิญญาณที่เป็นวิภาว) ๑ อิวภาววิญญาณ (วิญญาณที่ไม่ใช่วา) ๑ , เพราะเหตุที่วิญญาณมี ๒ ส่วน ดังนี้ คำวินิจฉัยจึงชอบแท้ [ขยายความ] จริงอยู่ วิญญาณใดเป็นเหตุแห่งนามรูป วิญญาณนั้นปราชญ์ทราบกันว่านี้ ๒ ส่วน โดยแยกเป็นวิภาววิญญาณและอิวภาววิญญาณ ในพวกลักษณ์ก็วิญญาณนี้เองเป็นรูปล ซึ่งมีเพราะปัจจัยคืออิ-