การวิเคราะห์ศัพท์และความหมายในพระไตรปิฎก : หน้า 318/450

ประโยค(ตอน) - ดูอิสนั่นปกสกาทกาแปล ภาค ๑ หน้า 317 "กิทายนันอยู่ในที่ใด ไปแล้ว ณ ที่นั้น" เพราะฉะนั้น จึงรัสซ้ำอีกว่า "เข้าไปหาแล้ว ณ ที่แห่งใดแห่งหนึ่ง." สองบทว่า วิภุส อนันชูฉาย มีความว่า พึงถึงความกำหนด พิเศษยัง คือ การจัดแจงอย่างยิ่ง. แต่ในบทบาฮนะ เพื่อแสดงเหตุเป็นเครื่องให้ถึงความกำหนดเท่านั้น จึงรัสว่า อายว วา เป็นดังนี้. ศัพท์ว่า สตฺ เป็นนิยบทลงในความอ่อนน้อม. ศัพท์ว่า วตฺ เป็นนิยบทลงในความรำพึง. ภิญญ่อย่ำอ้างตนเอง ด้วยว่าบว่า "ม (ยังรูป)" ยอมรับ คือ ยอมเรียก ผู้อ่านว่า "อายสมา (ท่าน)." ก็คำทั้งมดนี้ เป็นเพียงสักว่าพยัญชนะ มีอรรถดังนั้นเพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้า จึงไม่รัสอธิบายไว้ในบทบาฮะน แห่งว่ามา สตฺ เป็นตันนั้น. สองบทว่า คฤยาณกมุฏติ อุปาทาย มีความว่า ถือเอาความเป็นผู้ใดในวีรวิธี คือ ความเป็นผู้ปราถนาเวียงที่เนบยอจิต บทว่า อุปาทาย นี้ เชื่อมความกับว่ากว่า อายชูเฉย เจ นี้. อันนั้นเพราะเหตุที่กุจใจ ถือเอาความเป็นผู้ใดในวีรวิธี ย่อมถึงความกำหนด,ภิญญั้น ยอมเป็นผู้มีความต้องการจิวรดี คือ มีความต้องการด้วยจิวรที่มีค่ามาก; จะนั่น ในบทบาฮะนะแห่งว่ากว่า คฤยาณกมุฏติ อุปาทาย นั้น จึงทรงละพยัญชนะเสีย ศรลำนันเท่านั้น เพื่อแสดงเฉพาะอรรถที่ต้องการ. แต่เพราะอาบัติ ยังไม่ลงที่สุดด้วยเหตุว่า การถึงความกำหนดจิวรนี้นั่น; จะนั่น จึงรัสว่า "ตสูส"