การศึกษาภูมิปัญญาในพระธรรม : หน้า 363/450

ประโยค (ค) - ดูอัดสนับปลาสากแปลง ภาค ๑ - หน้าที่ 362 พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสแล้ว ให้เป็นผู้หัวร็อยยะ [ว่าด้วยองค์แห่งภูมิปัญญา] ในคำว่า โยน อนุกามติ เป็นต้น มีวิจารณ์อย่างนี้:- ภิกษ์ผู้ กระทำวัตถุบนัตถุ หรือกนดนบน่อน ด้วยอาณาแห่งความโลก ชื่อว่า ย่อมถึงความละเอียดยิ่งเพราะชอบกัน. เมื่ออารมณ์ผู้อื่นด้วยอาราม แห่งโทษว่า "ภูมินี้ไม่รู้เม็บเลย ไม่รู้เนีย" ชื่อนว่า ย่อมถึง ความละเอียดยิ่งเพราะโทษ. เมื่อถึงความเป็นผู้ลังผลและหลงลืมสติ ด้วยอาณาโมหะ ชื่อว่า ย่อมถึงความละเอียดยิ่งเพราะหลง. เมื่อไม่ อาจจะทิ้งเพราะกลัวภูมิโป่ย ชื่อว่าย่อมถึงความละเอียดยิ่งเพราะ กลัว. ภิกษุผู้มักจะทำอย่างนี้ นับถือสิทธาสาวยรว่า ย่อมไม่ถึงความ ละเอียดยิ่งเพราะชอบกัน ฯ ฯ ย่อมไม่ถึงความละเอียดยิ่งเพราะกลัว. สองบทธ อนุโมตุ กตวา ได้แก้ ไม่นึกทำให้มีหมาย. อธิบายว่า "ภูมุผู้ถึงรัฐปะนั้น หลบตาแล้ว ไม่เหลืออุดจดจุก คือไม่กำหนดหมายที่ตด พึงทิ้งให้ตกไปในแม่น้ำ ในเขา หรือใน พุ่มไม้" ในประกยะแม่อุปกิพลึงเถิดอย่างนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้า ก็ตรัสสอนการบริโภคโลหะ อุปกิพลหลายโดยปรัยย. กรรมบริโภค ปัจจัยที่เกิดขึ้นจากรปะนั้น ย่อมไม่สมควรแก่ ภูมุผู้รับ รปะนั่นฉะใด, ปัจจัยที่เกิดขึ้น เพราะการอวดอุตรึมสุรามอันไม่มี จริงก็ดี เพราะกุลลกกรรมดี เพราะการหลงเป็นตันดีดี ย่อม