การวิจัยและการอธิฐานในไตรวิจาร : หน้า 269/450

ประโยค(ตอน) - ดูองค์สมบัติกามาแปล ภาค ๑ - หน้า ที่ 268 วิจัยฉัยไตรวิจารเป็นดังนี้ เพราะเหตุไร? เพราะมีคำหนด. จริงอยู่ ประมาณอย่างเล็กแหง่ไตรวิจาร, ประมาณช่องทะลุ, และประมาณแห่ง ส่วนที่เป็นช่องทะลุ ท่านกำหนดกว่ามาแล้วในทุกกรถกดเหมือนกัน. เพราะฉะนั้น วาทะนั้นนั่นเป็นประมาณ. ด้วยว่า อรรถถถถอวะ นั่น ท่านกล่าวคล้อยตามพระประสงค์ของพระผู้มีพระภาคเจ้าแน่แท้. ส่วนใน ๑ วาทะอธิ ไม่มีคำกำหนดเลย. คำหน้ากับคำหลังไม่สมกัน ฉะนั้นเเลย. ก็คิถูกใจตามฝ่าเปลนในที่ชำระดูออกแล้ว และที่ชำระออกใน ภายหลัง, การธีฐานของกิฏฐุนั้นยังไม่มาดไป. แม่ในกาเปลี่ยน แปลงกระทง (วิจร) มีมาขึ้นนี้เหมือนกัน. สำหรับวิจร ๒ ชั้น เมื่อ ชั้นหนึ่งเกิดเป็นช่องทะลุ หรือรากไป อธิฐานยังไม่บาด. ภิกขุ กระทำวิจรนี้เล็กให้เป็นฝันใหญ่ หรือกระทำฝันใหญ่ให้เป็นฝันเล็ก, อธิฐานยังไม่บาด. เมื่อจะออกวิจรสองข้างเข้าที่สรากลาง ถ้าจะ ตัดออก ก่อนแล้ว ภายหลังถิ่งตัด, อธิฐานอ่อนบาด. ถ้าเยียบต่อ กันแล้วภายหลังจึงตัด, ยังไม่ขาดอธิฐาน. แม้เมื่อใช้พวกช่างอ่อนซัก ให้เป็นฝันขาว อธิฐานก็ยังคงเป็นอธิฐานอยู่ที่เดียวกัน. วิจัยฉัยในการอธิฐาน ในคำว่า อนุโตกาล อธิฏฐติ วิปปูปดิ นี้ เท่านี้ก่อน. [อธิบายการวิจารไตรวิจาร] ส่วนในการวิจาปนี้วิจารณ์ดังต่อไปนี้:-