ความหมายและการตีความของอธิบาน : หน้า 158/450

ประโยค (๑) - ดูข้อความในภาพเป็นภาษาไทย ข้อความที่อ่านได้จากภาพ: "ประโยค (๑) - ดูข้อความในภาพเป็นภาษาไทย แก้วว่า "อรรถ คือ เหตุนันคือ ข้อที่อธิบายเป็นเหตุที่อธิบาย กระทำอัน (ระงับ) ด้วยสมภพหลาย." เพราะเหตุนี้ สมณะ ทั้งหลายเทียว ปรารถ คือ อาชะ หมายอธิบัิงใดเป็นไป อธฺิกรณ์นั้นพึงทราบว่า อธฺิกรณ์ แต่ในอรรถกถังก็มักกล่าวว่าจักร "อาจารย์บางพูดกล่าวความยึดถือว่า อธฺิกรณ์ บางพวกกล่าวเจตนาว่า อธฺิกรณ์ บางพวกกล่าวความไม่ชอบใจว่า อธฺิกรณ์ บางพวกกล่าว โวหารว่าร อธฺิกรณ์ บางพวกกล่าวบัญติว่า อธฺิกรณ์." พระอรรถกถาเรชเหล่านี้ว่าจริงว่าไว้จังว่า "ถ้าความยึดถือ พึงเป็นอธฺิกรณ์ไซร้ ภิกษุรูปหนึ่งถือเอาดีปรึกษากับภิกษุผูเป็น สภากัน เห็นโทษในคดีนี้แล้วสะเสียด็ก อธฺิกรณ์นั้นของเธอ จึงเป็นดับถึงความระงับไป. ถามดาน พึงเป็นอธฺิกรณ์ไซร้ เจตนา ที่เกิดนี้ว่า เราจัดเอาเองดังนี้ ย่อมดับไป. ถ้าความไม่ชอบใจัง เป็นอธฺิกรณ์ไซร้ ภิกษุแม้ถือเอาดีด้วยความไม่ชอบใจ ภายหลัง ไม่ได้ความวิจารณ์ หรือฝายจางเลยของมาไทยแล้ว ย่อมสะเสียดึง ถ้าโอการ พึงเป็นอธฺิกรณ์ไซร้ ภิกษุเทียวพออยู่ ย่อมเป็นคู่จังไม่มี เสียงในภายหลัง อธฺิกรณ์นั้นของเธอ จักเป็นอันถึงความบังด้วย ประกะนะนี้. เพราะเหตุนี้น บุญญติจึงจัดเป็นอธฺิกรณ์." แต่คำของพระอรรถกถาทั้งหลายนี้ แยงพระบาลีมีอาทิ อย่างนี้ว่า "เมุณฎุธรรมปราจิณากับี มินส่วนนี้แห่งเมุณฎุธรรม- ปราจิณากับี ฯ ฯ อาไว้ติกิจเป็นส่วนนี้แห่งอาไว้ติกิจ"