หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พิทูโบราณ : หน้า 516/604

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พิทูโบราณ 1 ฉบับวิชาการ ทิศทางเดียวกัน คือ "กายที่ประกอบด้วยญาณรู้แจ้งอันเป็นอินเดีย" ซึ่งเป็นความหมายที่สอดคล้องกับความหมายของธรรมภายในวิชชาธรรมกายอย่างตรงไปตรงมา และบ่งบอกถึงความเป็นวัฒนธรรมเดียวของพระพุทธศาสนาท้องถิ่นในประเทศไทยและกัมพูชา ซึ่งเป็นข้อสรุปที่ตรงกันกับการศึกษาคัมภีร์สมาชิกววนาในท้องถิ่น จากหลักฐานที่ศึกษาบ่งบอกว่า คำว่าธรรมกายเป็นที่รู้จักในเอเชียอาคเนย์ไม่ช้าไปกว่าพุทธศตวรรษที่ 20 ซึ่งเป็นเวลาของการประพันธ์กถาอุปปนิดตามที่กิจชัยประเมินไว้¹³³ และอาจอ่อนให้ได้เร็วยิ่งกว่านั้นหากคัมภีร์จตุรขาตที่น่าจะเรียบเรียงในประเทศไทยลังกากวางกลางพุทธศตวรรษที่ 10-16 ตามที่สุปรานีประเมินไว้¹³๔ ได้เผยแพร่เข้าสู่เขตอาเซียนก่อนหน้านั้น ซึ่งเป็นเรื่องที่ต้องศึกษาต่อไปจึงเริ่มแรกที่คัมภีร์จตุรขาเดินทางมายังประเทศไทยหรืออาเซียน คัมภีร์จตุรขาตราและอุปปนิดกัลกล่าวถึงธรรมภายในไว้อย่างในลักษณะที่คล้ายคลึงกันว่า ธรรมกายของพระพุทธองค์ดูดไปด้วยอาสาสงฆ์ คุณเป็นอินเดีย มีพระสัพพัญญูญาณเป็นต้น ส่วนหลักฐานเกี่ยวกับธรรมกายที่แพร่หลายมากที่สุดและน่าจะเป็นที่รู้จักมากที่สุดในอาเซียนคือ “คาถาธรรมกาย” ที่ปรากฏอยู่ในหลายท้องที่ในประเทศไทยเป็นระยะเวลาไม่น้อยกว่า สี่ศตวรรษมาแล้ว ตั้งแต่กรุงศรีอยุธยาราวปลายพุทธศตวรรษที่ 21 อันเป็นเวลาประดิษฐานศาลาจักรพระธรรมกาย ที่พระเจดีย์วัดเสด จังหวัดพิษณุโลก จนถึงปัจจุบัน ¹³³ ศึกษาเพิ่มเติมได้จาก “สมาชิกวานาในคัมภีร์อัคคธรรม” (กิจชัย เอื้อเกษม 2557) ¹³๔ ศึกษาเพิ่มเติมได้จาก “รองรอยธรรมภายในคัมภีร์จตุรขา” (สุปราณี พิชัยพงศ์ 2557) _______________________ ¹⁴๔ ดร.ชนิตา จันทารศรีโสล