หลักฐานธรรมชาติในคัมภีร์พุทธโบราณ : หน้า 214/604

หลักฐานธรรมชาติในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ อคคุ พุทธธ ปสนานน ทุจินเมย จอนุตตเร เลื่อมใส ในพระพุทธเจ้าผู้เลิศ คือธรรมภายที่เดียว ธรรมภายโคตรรุก ธรรมภายโคตรรุกละเอียด ธรรมภายใส โสดาเลละเอียด ธรรมภาย สกทาคา สกทาคาละละเอียด ธรรมภายอนาคต อนาคตละเอียด ธรรมภายอรหัต อรหตะละเอียด นั่นแหละธรรมาภี นั่นแหละ พระพุทธเจ้าผู้เลิศ (รส. 170) ธรรมาภายของพระสิทธารถตราภูมิเข้าสู่นิพพาน นั่นเรียกว่าพระนิพพาน ธรรมาภายนันเรียกว่าพระนิพพาน แต่ ว่านิพพานที่ยังเป็นเครื่องรองรับนันเรียกวา อายตนินิพพาน (รส. 593) หลักธรรมที่ว่าพระตาทคตเป็นธรรมภาย และพึงเห็นพระพุทธองค์โดย ธรรม คือเห็นโดยธรรมภาย ดังที่พบในคัมภีร์อัฏฐสุสาทิสภารัฐญาปรมัตต์ พระไตรปิฎก และอรรถกถาผลนี้ จึงเป็นหลักการที่ตรงกันกับหลักการของ วิชชาธรรมภาย นอกจากที่พบนในคัมภีร์อัฏฐสุสาทิสภารัฐญาปรมัตต์ ซึ่งนับเป็นคัมภีร์ในยุคแรก คือยุคปลุกกระแสความตื่นตัวในเรื่อง ปัญญาบารมี (Conze 1978: 1) แล้ว คำว่าธรรมภาย ยังปรากฏ ในคัมภีร์ปรัชญาในยุคขยายความ ซึ่งนับเป็นยุคที่ 2 ตาม การจำแนกของ Conze ได้เก่า ในปัจจุบันสติสภารัฐญา ปรมัตต์ ซึ่งมีความยาวสองหมื่นห้าพันโศลกด้วย