ความเข้าใจในธรรมภายในและการตรัสรู้ของพระพุทธองค์ : หน้า 533/604

โดยเกิดขึ้นในขั้นตอนของการตรัสของพระพุทธองค์และทำหน้าที่ในการตรัสรู้เปลี่ยนแปลงพระสิทธัตถราชกุมารจาก “มนุษย์” เป็น “พุทธะ” (3.2.5.2) หลักการคล้ายกันพบในคัมภีร์มหายานจากท้องถิ่นเดียวกันด้วย คือในสุวรรณประภาโศตมสูตรที่กล่าวถึงการบรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณกับการได้เข้าถึงพระธรรมภายในว่าก่อเกิดขึ้นร่วมกัน (3.2.5.1) และในคัมภีร์ของโยคาวจรอันได้แก่คาถาธรรมาวายที่แสดงไว้ชัดเจนว่าในบรรดาพุทธภูมิที่ประกอบกันขึ้นเป็นธรรมภายนอกจากจะมีญาณเพื่อการทำหน้าที่บรมศาสนาในการโปรดสัตว์โลกทั้งหลายแล้ว ยังมีญาณมีความสำคัญในการตรัสธรรมของพระองค์เองด้วยซึ่งเป็นตัวบ่งบอกว่าธรรมภายในเป็นกายแห่งการตรัสรู้ (4.1.1.2.ข-จ) ส่วนในพระไตรปิฎกบาลี แม้ประเด็นนี้จะไม่มีแสดงไว้อย่างแจ้งชัดก็ตามหากข้อความเกี่ยวกับธรรมภายในที่พบในปัจจเจกพุทธะนก็ยังมีในในทิศทางเดียวกันว่าธรรมภายในเป็นกายแห่งการตรัสรู้ เพราะกล่าวถึงธรรมภายในในลำดับของการบรรยายคุณวิเศษที่เกี่ยวข้องกับการตรัสรู้ของพระปัจเจกพุทธเจ้าในฐานะที่รงเป็นลีลิด้วยพุทธญาณแห่งการตรัสรู้ (4.1.2.1.ก) 5.2.2.7. บทสรุปหลักการที่ตรงกันในสองภูมิภาค ตัวอย่างที่ยามาข้างบนนี้เป็นการเปรียบเทียบคำสอนที่จัดเป็นหลักฐานธรรมภายในจากสองภูมิภาค ซึ่งอาจเรียกได้ว่าเป็นตัวแทนของพระพุทธศาสนาต่างนิกายได้แก่ บทที่ 5 สรุปและอธิบายผล | 501