การหลุดพ้นจากกิเลสของพระอรหันต์ : หน้า 445/604

พระอรหันต์ จิตของพระองค์รับรู้ถึงผิวเผินปราศจากกิเลสทั้งมวล จึงได้พระเนมิตนามว่า อรห (รธ. 17) จะเห็นได้ว่า พระมณฑทพนูมิไม่ได้เชื่อมโยงการดำกิเลสเข้าสังกบนี้ธรรรมทีอธิบธรรมระู่ แต่การหลุดล่อนจากกิเลสไปเป็นชั้นๆ ในวิชชาธรรมภายก็อาศัยการเดินสมาบัติคือสมาธิในระดับมานที่แน่นแฟ้นเช่นเดียวกัน ซึ่งเป็นสภาวะที่ “นิรโธ” คือความหลุดล่อนจากกิเลสในแต่ละระดับเกิดขึ้นได้ และถือเป็นปฏิรูปของแต่ละกาย กายมนุษย์ เมื่อปฏิบัติถูกส่วนเข้าแล้วเห็นกายมนุษย์ละเอียด นั้นเป็นนิรโธ เป็นปฏิวิชา รู้แจ้งเหตุของกายมนุษย์ เมื่อกายมนุษย์ละเอียดเข้าสึงกายทิพย์ ก็เป็นปฏิวิธของกายมนุษย์ละเอียด... กายธรรมของพระอรหันต์หยาบหรืออรูปมรรค เข้าถึงกายธรรมของพระอรหันต์ละเอียดยิ่งหรือพระอรหันต์ผล ก็เป็นปฏิวิธของกายธรรมพระอรหันต์ ... (รธ. 149) ในภาวะที่ใจหยุดนิ่งดังกล่าว ลมหายใจของผู้ปฏิบิก็หยุดเช่นเดียวกันดังที่ท่านกล่าวไว้ว่า บริสุทธิวิธี บริสุทธิาย ลมก็หยุด ลมหยุด เสียกี่เรียกว่า บริสุทธิวิธี ลมหยุด ลมมันและละปรนเปรอใจให้อยู่ ลม หายใจเข้าออกปรนเปรอให้เป็นอยู่ ลมหยุด ก็ในเวลาไร เวลา นั้นเรียกว่ากายบริสุทธิ์แล้ว กายสงบบริสุทธิ์แล้ว ความตรีตรรองที่จะพูด หยุดอีกเหมือนกัน ความตร์รัก