การศึกษาคัมภีร์พุทธศาสนาในค้นธารและเอเชียกลาง : หน้า 331/604

นิายในคัมภีร์ที่ค้นพบจากดินแดนแห่งนี้ รวมทั้งในเอเชียกลาง และประเทศจีนที่เชื่อว่ารับเอาพระพุทธศาสนาไปจากค้นธารด้วย หลักฐานทางคัมภีร์ที่นำมาศึกษาจากดินแดนดังกล่าวนี้ พบบำมากกว่า ครึ่งเป็นคัมภีร์ที่พระมหายานที่มีเนื้อหาหลากหลาย นอกจากนั้นเป็นคัมภีร์ของนิยายหลักที่พบคละกันหลายนัยยาง ส่วนใหญ๋คาดว่าเป็นของสรรพสัตวธรรมคุปต์ ซึ่งมีเนื้อหาใกล้เคียงกันกับพระไตรปิฎกเป็นอย่างมาก รวมทั้งมหาชาติ-โลกตตรวาดซึ่งมีคำสอนที่แตกต่างกันไปบ้าง แต่ยังรัษาท จุดร่วมกันในบางอย่างไว้ คัมภีร์ลายมือเขียนที่ศึกษาในค้นธารและเอเชียกลางมีอายุของการ คัดลอมำตั้งแต่ราวกลางพุทธศตวรรษที่ 5 (คืประมาณ พ.ศ. 450 เป็นต้นมา) จนถึงพุทธศตวรรษที่ 18-19 ทำให้คาดเดาได้ว่า ต้นฉบับหรือดันท้องของคำสอนนั้นๆ น่าจะอ่อนรอยไปถึงพุทธศตวรรษที่ 4 เป็นอย่างช้า หลักฐานทางคัมภีร์ที่ศึกษในภูมิภาคนี้ พบบความสอดคล้องกับคำสอนธรรมายังสามรูปแบบคือ พบความสอดคล้องในเขาของหลักธรรมหรือหลักธรรมปฏิบัติโดยทั่วไป พบหลักฐานที่ปรากฏคำว่าวัตรม خیال และพบหลักฐานที่มีความสอดคล้องกันกับวิชาธรรมภายในวิธีการทำสมาธิภาวนาหรือในแห่งของประสบการณ์จากการเจริญภาวนา ในอัจจงของหลักธรรมทั่วไปนั้น พบหลักฐานที่คำสอนตรงกันกับหลักการของวิชาธรรมภายาย คือคงเป็นตั้งแต่ราวพุทธศตวรรษที่ 6 เป็นต้นมา ดังที่ยกเป็นตัวอย่างในตอนต้นของบทนี้จำนวน 11 พระสูตร ที่พบความสอดคล้องใน 11 ประเด็นได้แก่ บทที่ 3 ค้นธาร เอเชียกลาง และประเทศจีน | 299