หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโอราณ : หน้า 360/604

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโอราณ 1 ฉบับวิชาการ ผู้มีชื่อว่า อัญญาโภคทัณฑ์ยะ ยงกูจิณี สมุทรมุณ สุมณฑ์ นิธรรมน่ม ส่งใดสิ่งหนึ่งที่มีความเกิดขึ้นสิ่งนั้นย่อมมีความดับไป เป็นธรรมดา มีเกิดมีอยู่เท่านั้นทั้งสากลโลก เกิดดับทั้งนั้น ขึ้นชื่อว่่าสงขรเกิดดับทั้งนั้น... ทั้งสากลโลกมีเกิดดับเท่านั้น เห็น ความเกิดดับตามความเป็นจริงของเรื่องที่จรพระปัญจวัคคัย ทั้ง 5 เมื่อเห็นจริงเช่นนี้ก็ได้บรรลุธรรมผล ได้บรรลุถึงธรรมภายใน พระอัญญาโภคทัณฑ์ยะได้เห็นธรรมภายในมีตำหนิธรรมแล้ว เห็นด้วยตาธรรมภาย ธมมจักษุ เห็นด้วยตาธรรมภายที่ปราศจาก มลทิน เห็นชัดทีเดียว (รอ. 727) การรู้แจ้งในการเกิดดับดังกล่าวเทียบได้กับญาณที่ 9 ในทศพลญาณ (จตุุปปาทญาณ) ที่บรรยายไวในคัมภีร์พระธรรมมยานา จากข้อความตัวอย่าง ข้างต้น พระมงคลเทพมุนีได้กล่าวถึงการรู้แจ้งธรรมต่างๆ ด้วยธรรมภาย ความสัมพันธ์ระหว่างตำรธรรมภายและญาณรู้แจ้งนั้น ปรากฏอยู่ในบทเทศนา ในปัจจุบว่า เมื่อท่านขึ้นไปเป็นพระพุทธเจ้าแล้ว ตายของท่านก็มี เหมือนเราเช่นนี้ ตรธรรมภาย มีญาณของธรรมกาย...พลังกาย ธรรมมันขึ้นวิปัสสนา ตามพระพุทธเจ้าท่านก็เห็นเบจจขันธ์ทั้ง 5 เป็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา แท้ๆ เห็นจริงๆ จังๆ อย่างนั้นละ เห็นแท้ทีเดียว เห็นชัดๆ ไม่ได้เห็นด้วยตากายในภาพ เห็นด้วยตา ธรรมภาย รู้ด้วยญาณธรรมภาย เห็นด้วยตามพระพุทธเจ้า รู้ด้วย ญาณพระพุทธเจ้า เห็นอย่างนี้แหละ เห็นด้วยตาของพระตถาคต