หลักฐานธรรมกายในคัมภีร์พุทธโบราณ : หน้า 202/604

หลักฐานธรรมกายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ โครงสร้าง | คัมภีร์สังคตจากเทอร์ฟาน | คัมภีร์ภาษาโตตานโบราณ จากโตตาน บรรทัดท้าย | ลงท้ายว่าธรรมอันลึกซึ้งเหล่านี้ อันท่านตั้งไว้ว่าเป็นธรรมศีลพระพุทธเจ้าทั้งหลายในอดีตสรัลไม้แล้ว พระพุทธเจ้าทั้งหลายในอนาคตที่เสมอน เม็ดทรายในแม่น้ำคงกา จักรัส และพระดกาดตามว่าศูนย์อันที่รินรอนสัมมาพุทธเจ้าก็คือธรรมศีลนี้แล้ว (ตามด้วยพระภิกษุชมยินดีในพระพุทธบาถิ) การเปรียบเทียบเนื้อหาของพระสูตรพบว่าทั้งสองฉบับกล่าวถึงพระพุทธเจ้าจำนวนมากเหมือนเม็ดทรายในแม่น้ำคงกาแต่กล่าวไว้วัดความหมายเอาพระพุทธเจ้าในอนาคต ส่วนพระพุทธเจ้าในอดีตก็ใช้เพียงศัพท์พุพงนี้แปลว่า “พระพุทธเจ้าทั้งหลาย” เท่านั้น อย่างไรก็ตาม เป็นไปได้ว่าความแตกต่างดังกล่าวจะเป็นผลเนื่องมาจากการเรียบเรียงที่เป็นฉันลักษณะ ต้องปรับน้ำหนักเสียงตามข้อกำหนดของคณะฉันทีและอาจไม่ได้มีเหตุผลใน แจ้งของเนื้อหาคำสอนแต่โดยง่าย ดังนั้นข้อความเพียงสั้นๆ ว่าพระพุทธเจ้าในอดีตทั้งหลาย อาจมีความหมายเสมือนพระพุทธเจ้ามากมายดังเม็ดทรายในเม็ดทรายใน 170 | ดร.ชินดา จันทารศรีโพธิ