หลักฐานธรรมในคัมภีร์พุทธโบราณ : หน้า 314/604

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ ตารางที่ 3 เปรียบเทียบภาพในสมาธิจากคัมภีร์โคราณากับ วิชชาธรรมภาย ลำดับ | ตำราปฏิบัติธรรมของโยคาจาร | สิ่งที่คล้ายในวิชชาธรรมภาย ---|---|--- 1 | สติแก้เทียนภาชนะแก้วบรรจุนน้ำนั้น | - 2 | วชรอาสน์ | แผ่นผนัง, ลูกคลินิต 3 | มณฑลแห่งพระอาทิตย์ย์ | ดวงธรรม, ลูกคลินิต 4 | พระพุทธเจ้าผู้มีพระวรากายรุ่งเรื่องด้วยลักษณะและอนุพยัญชนะ | ธรรมภายใน, ลูกคลินิต 5 | ช้างสีขาวที่มี่กายแผ่มด้วยอาทิตย์มนฑล | - 6 | พระพุทธเจ้าบนสิงหาสน์แสดงธรรม | - 7 | ธรรมศรีร (กายแห่งธรรม) | ธรรมภายใน, ลูกคลินิต 8 | พุทธสรฺย (กายพระพุทธเจ้า) | ธรรมภายใน, ลูกคลินิต ค) การให้ความสำคัญกับสิ่งที่เห็น คัมภีร์โคราณเน้นการบรรยายประสบการณ์ภายในออกมาเป็นภาพและมีการตีความภาพที่เห็นด้วย โดยถือว่าภาพที่เห็นในสมาธินั้นจัดเป็นรูปนิมิต (อธิฏฏูป) ของคุณธรรมบงบอกอย่าง หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งคือ คือสิ่งที่เห็นว่าเป็นบุคลาธิฐานของคุณธรรมแต่ละอย่าง ดังที่มีการเรียกในภาษาอังกฤษกันว่า embodiment นั่นเอง