หลักการธรรมาภายในคัมภีร์พุทธโบราณ : หน้า 522/604

หลัการธรรมาภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ หลายประการ หรืออาจเรียกว่าเป็นหลักการเดียวกันได้ในบางกรณี แต่ก่อน จะไปถึงตรงนั้น การรับทราบผลการศึกษาเปรียบเทียบระหว่างคัมภีร์ที่เก่าแก่ ที่สุดของทั้งสองภูมิภาค น่าจะเป็นประโยชน์ในการศึกษาเปรียบเทียบคำสอน ในลำดับต่อไป 5.2.1. การศึกษาเปรียบเทียบคัมภีร์กับความเก่าแก่ของพระไตรปิฏกบาลี ในการศึกษาคัมภีร์ลายมือเขียน (manuscripts) โดยเฉพาะคัมภีร์ภาษาครันฑรีโบราณ สิ่งหนึ่งที่ขาดไม่ได้คือการเปรียบเทียบเนื้อหาของต้นฉบับ คัมภีร์ที่ศึกษากับคัมภีร์พระพุทธศาสนายึ่งรู้จักดีอยู่แล้ว ซึ่งส่วนใหญ่มาจะ เป็นพระไตรปิฎกบาลี พระไตรปิฎกฉบับแปลภาษาจีน ภาษาบาลี เป็นต้น ส่วนคัมภีร์ราชสกุลและคณะรัฐพม่า ก่อนหน้านั้น บ่อยครั้งที่การศึกษาเปรียบเทียบเนื้อหาของคัมภีร์ราชสกุลพระ ไตรปิฏกบาลีจะให้คำตอบที่น่าพึง เมื่อพบว่าคัมภีร์เก่าแก่ในอักษร โบราณที่มีอายุวรรษสองพันปีก่อน ไม่เคยผ่านการตรวจชำระใดๆ และเผยแผ่ ถ่ายทอบกันอยู่ในดินแดนที่ห่างไกล กลับมามีเนื้อหาท้องกันหรือตรงกัน และ ในบางครั้งแทบจะล้อกันคำต่อคำกับเนื้อหาของพระไตรปิฏกบาลี ส่วนความ แตกต่างที่พบกลับเป็นเพียงรายละเอียดเล็กน้อยซึ่งไม่ใช่ประเด็นหลักของคำ สอน เช่น ลำดับคำ การสะกดคำ เป็นต้น (ดูตัวอย่าง 3.1.4, 3.1.5, 3.1.8) อย่างไรก็ดีในบางกรณีกลับพบว่า เนื้อหาคำสอนบางส่วนที่พบในคัมภีร์ คณาริสไป้องตรงกับคัมภีร์อาคะมะจีนและไม่พบในพระไตรปิฏกบาลีมี หรืออาจ พบเนื้อหาเพียงบางส่วนในคัมภีร์จีนและบางส่วนในบาลี (ดูตัวอย่าง 3.1.3)