หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ : หน้า 512/604

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ 4.4. บทสรุปหลักฐานธรรมภายในเอเชียอาคเนย์ พระพุทธศาสนาเถรวาทแบบท้องถิ่นในเอเชียอาคเนย์ เป็นที่รู้จักกันในวงวิชาการที่ศึกษเรื่องในชื่อว่า “โยคาวจร” ในฐานะที่เป็นพระพุทธศาสนาที่เน้นความสำคัญของธรรมปฏิบัติในบทนี้ของงานวิจัย จะใช้ศัพท์ “โยคาวจร” ในความหมายนี้ คัมภีร์ของโยคาวจร อันได้แก่คัมภีร์ที่อาจารย์ธรรมแบบต่างๆ และคัมภีร์ไบลานเขมร มีเนื้อหาคำสอนที่สอดคล้องกันกับหลักการในวิชชาธรรมกายหลายประการ แสดงถึงหลักการเบื้องต้นและความเข้าใจพื้นฐานที่ตรงกัน เป็นพื้นฐานความเข้าใจเกี่ยวกับโลก ชีวิต การเกิดมาเกิด รวมทั้งการสั่นสุดการเกิด ในมุมมองของพระพุทธศาสนาเถรวาทท้องถิ่นซึ่งมีต้นค้ามาจากพระไตรปิฎกและอรรถกถาบาลา เป็นดังว่า กำเนิดดั่งเดิมของมนุษย์นั้นสะอาดบริสุทธิ์ (4.3.1.2) แต่มนุษย์หมองไปด้วยกิเลสตัณห์รามในภายหลัง การปนเปื้อนด้วยกิเลสนันเป็นเหตุให้นมนุษย์ให้ไปรินในที่ไม่สมควรคือทุคติ และเวียนว่ายอยู่ในวัฏสงสารที่ไม่มีที่สิ้นสุด ในระหว่างเวลานั้นพระพุทธศาสนาก็มีคำสอนที่เตือนว่า มนุษย์เกิดมามีเป้าหมายในการแสวงหาโลกุตตรธรรมภายในของตน (4.3.1.1) ที่เป็นประตู “ดวงแก้วส่องในผลมะเดื่อ” จะทำได้โดยการหลีกห่างจากกาม ซึ่งเปรียบได้กับการกำจัดนกอินทรีที่คอยจิกกินคนทั้งเป็น และเจริญสมาธิวาวน (4.3.1.2) เพื่อจะได้เข้าสู่ “ดวงแก้วภายใน” “ศิลาภายใน” หรือ “พระญาณกลิ่น” (4.3.1.4-4.3.1.6) อันจะเป็นเครื่องนำพาให้กลับไปสู่ภาวะที่สะอาดบริสุทธิ์แท้จริงคือ นิพพานที่คัมภีร์โยคาวจรเรียกว่ากว่า “ดวงแก้วที่ข้ามา” ที่มีลักษณะเป็นสุขเงายไม่รู้แก่และไม่ตาย (4.3.1.2) และจะได้พบกับพระพุทธเจ้าผู้ทรงดำรงอยู่ในนิพพาน