หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ : หน้า 210/604

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ นิพพานเขามีธรรมขันธ์ ٥ ซึ่งขันธ์ ٥ ของเขามีเรียกว่า ธรรมขันธ์ ที่เรียกว่า ธรรมธาตุ กายก็เรียกว่า ธรรมกาย ไม่เรียกว่ารูปกาย เหมือนกายมนุษย์ยังหลาย ใน นิพพานจะมี รูปธรรมมนธรรมอย่างกายมนุษย์ กายทิพย์ กายรูปพรหม กายอยู่กันพรหม ไม่เป็นของละเอียดยัด (รร. 796) ประเด็นที่ว่า พระพุทธองค์ธรรมเป็นกายนี้ มีคำกล่าวไว้ในพระไตรปิฎก บาลีด้วยเช่นกัน ดังที่ปรากฏในอัศจรรย์สูตร ว่า “วาเสฎฐะและภาวะทวะ คำว่า ธรรมกาย ดีด พรหมกาย ดีด ธรรมภูดีด พรหมภูดีด เป็นชื่อของ ตถตคต” 26 ซึ่งคำว่า ธรรมกายในที่นี่ จะเปลเป็นคำถามว่า “ธรรมกาย” หรือ จะเปลเป็นคำคุณศัพท์ว่าคือ “ผู้มีธรรมเป็นกาย” ก็ได้ ซึ่งเมื่อเป็นพระนามของพระตถาคตแล้ว ย่อมแสดงว่า พระตถาคตเจ้านั้นมีธรรมเป็นกาย หรือทรงเป็นธรรมกายเอง อีกแห่งหนึ่งในพระไตรปิฎกบทสุดที่เป็นที่รู้จักกันดีว่าน่าจะสะท้อนประเด็นของการเห็นพระพุทธองค์โดยธรรม คือ พระดำรัสที่ตรัสกับพระอภากัลย์ผู้อคอยแต่ติดตามแลดูพระรูปปายของพระพุทธองค์อยู่เสalwaysไม่เป็นอันทำอะไร เมื่อเห็นว่าพระวรกิอินทรีย์แก้กล่าาพที่จะนำได้แล้วพระพุทธองค์ จึงทรงตักเตือนว่า “พอเถอะวากกิล จะมีประโยชน์อะไรกับการเห็นรูปภายนอ 26 ตถาคตสุต สุต เหตุ ว่าเสฎฐะ อิสิวะ ธมมาภิ อิติปิ พุทธมาภิ อิติปิ ธรรมมูโต อิติปิ พุทธมูโต อิติปิ ฯ (ทีป. 11/55/92) 178 | ดร.ชณาณ จันทร์ศรีโสฬ