หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ : หน้า 490/604

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ คาบนี้แลองในทางพระปรมัตถเจ้าเป็นที่หมดที่แล้ว ด้วยประตูเมืองแก้วชื่อว่านิรพานได้เห็นองค์พุทธเจ้าแล จึงหวังจับได้ถึงนิรพานแลพุทธะ ได้แก่องค์พระพุทธเจ้าจน นั่นชื่อว่านิรมัตตรจริงแล (พุทธน. 14.4) นอกจากจะเน้นว่ามิภิกวาณาเป็นทางปฏิบัติเพียงหนทางเดียวที่จะนำให้หลุดพ้นจากภูมิแล้ว โยคาวจรยังกล่าวเพิ่มเติมอีกว่าสงผไม่ประสบผลในทางภาวนาถึงขั้นรู้กันในรูปหรือภาระรับ (extinct) จากสิ่งกระทบายายนอกจะไม่สามารถพันจากนรกได้เลย ด้วยเหตุผลที่มิวามามีในตัวได้สำเร็จซึ่งคัมภีร์พระพุทธศาสนได้แสดงคำเปรียบเทียบว่าสงผปฏิบัติสมาธิสามารถละเป็นสิ่งที่ตองทำด้วยตนเอง จะให้ผู้อื่นกระทำแทนไม่ได้ เปรียบเหมือนคนใช้ให้ผู้อื่นกินยาแทนตนย่อมไม่อาจายจากความป่วยไข้ได้เลย ชื่อว่า คันธธรร นั้นรู้แต่รัจกไปเทสนั้นได้ทุกนัยยะ และในพระอุตรัสौ่งทั้งสั้นนี้ คือว่าทุกสัจฉันนี้มีประการสมุทย์ฉันเมื่อจักว่านบาร่ึงรู้จักหนทางเข้าทรงนั้นแล ครั้นว่านรู้จักพระอุตรัสัจฉันนั้น ได้ชื่อว่าสุภรู้เท่านั้นได้พุทธนาย¹¹⁶เอพระธรรมไปขายกิน จำได้นำเอาตัวไปกนรถเสี่ยงแทะซะแล เหตุ นั้นพระพุทธเจ้าว่า “อสงฺษ” และ เหตุทั้งหลายยังมีบาปธรรมทั้งสินสัตว์นั้น ยังมีอยู่ในตัวได้ไม่ให้ตายเสียจน่นั้นแล จึงให้รู้อัจหายรู้ตายรู้เกิดมาจักเสี่ยงจ้าสิ่งนั้นแล จงให้รู้จึงหายรูตายรู้เกิดจังอักเสบฺก็ด้วย กรั้วว่าภาบรรธรรมสิ่งตัวนี้