การหลุดพ้นในพระพุทธศาสนา : หน้า 188/604

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ 3.1.7. ผู้เมื่อติดในสิ่งต่าง ๆ ย่อมมุ่งตรงสู่พระนิพพาน ในคัมภีร์ภาษาคาราเดียกลุ่มเดียวกัน ยังมีอธิบายที่เนื้อหาคล้ายคลึงกันกับข้างบน คือสอนให้ไม่ติดในสิ่งต่าง ๆ ซึ่งจะหลุดพ้นได้ คัมภีร์ชั้นนี้16 มีอายุของการคัดลอกคราวปลายพุทธศตวรรษที่ 7 (กลางคริสต์ศตวรรษที่ 2) (Lee 2009: 43) มีเนื้อความโดยสรุปว่า ในขณะพระพุทธองค์ดำรงอยู่ ประทับ ณ ริมฝั่งแม่น้ำคาในโอษยะ มีพระภิฐุฐานหนึ่งมาทูลขอพระโอวาทโดยย่อที่จะนำไปปฏิบัติ เพื่อความหลุดพ้นได้ ในขณะนั้น มีท่อนโพซี่ใหญ่มากท่อนหนึ่งถูกน้ำพัดล่องมาในแม่น้ำกคา พระพุทธองค์ตรัสแสดงธรรมโดยอาศัยท่อนนี้นั่นเป็นอุปมาว่า ท่อนั้นนั้น หากไม่ได้อยู่ฝั่งนี้หรือฝั่งโน้น ไม่ลงในกลางน้ำและไม่ลอยไปเกยตื้น ไม่ก็กำไว้โดยมนุษย์ องมนุษย์ หรือวานร และไม่แน่ใจในภายใน ท่อนี้ไม่ใหญ่จนจะค่อย ๆ ล่องออกไปสู่มหาสมุทรโดยสวัสดี ทั้งนี้ เพราะพระแสงน้ำคงคานั้นไหลไปสู่มหาสมุทรอยู่แล้ว พระพุทธองค์ทรงเปรียบอุปสรรคทั้ง 8 ประการว่านำว่า การติดอยู่ที่ฝั่งนี้และฝั่งโน้น เปรียบเหมือนการติดอยู่ในอายุตอนภายในและอายุตอนภายนอก นั่นทิราศะคือสิ่งที่ทำให้ลอยไปเกยตื้น การคลุกคลีบคบคู่คู่สังคีจนถึงกับมีอารมณ์ดีใจเสียใจร่วมกับเขาหรือทำธุรกิจร่วมกันด้วยนั้นคือการถูกมนุษย์กักไว้ การตั้งความปรารถนาไปเกิดเป็นเทวดาหรือบริวารของเทวดา คือตกมนุษย์จับไว้ และการลาสิกขากลับไปครองเรือนคือการถูกน้ำกักไว้