อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 14 : หน้า 14/442

ๆ ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 14 พระสัพพัญญุตญาณ อันประดับด้วยจำนวนคุณนับไม่ถ้วน เพราะความ ประชุมพร้อมด้วยมรรคญาณอันเลิศ ดุจดอกประทุมอันคลี่บานเต็มที่แล้ว โดยถึงความงามเลิศคือสิริที่รุ่งเรืองยิ่งนัก เพราะประจวบด้วยรัศมีแห่ง ทินกร เพราะฉะนั้น จึงทรงพระนามว่าสัมมาสัมพุทธะ ฯ แม้เมื่อประกอบ สัมมาสัมพุทธศัพท์ กับด้วยอรรถแห่งถ้อยคำ ตามที่กล่าวแล้ว ท่านอาจารย์ย่อมยกย่องพระผู้มีพระภาคเจ้าให้พิเศษ ด้วยบทว่า อตุลำ ดังนี้ เพราะสัมมาสัมพุทธศัพท์ เป็นไปในพระผู้มี พระภาคเจ้า ด้วยสามารถแห่งพระนาม ฯ บุคคลผู้อันเขาชั่งให้เสมอกัน ได้ด้วยตาชั่ง ชื่อว่าตุลยะ ฯ ตุลยะ นั่นแหละ ท่านกล่าวว่า ตุละ ด้วยอำนาจลบ ย อักษร ฯ อีกอย่างหนึ่ง ด้วยอำนาจแห่ง อ ปัจจัย ลงในอรรถว่า ชั่งได้ ท่านอาจารย์จึงกล่าวคำว่า บุคคลที่ผู้อื่นชั่งได้ โดยคุณชาตมีศีลเป็นต้น ซึ่งเหมือนกับตาชั่ง ชื่อว่าตุละ (ผู้อันเขาชั่ง ได้ด้วยคุณดุจตาชั่ง) ฯ พระผู้มีพระภาคมิใช่ผู้อันบุคคลซึ่งได้ด้วยคุณ ดุจตาชั่ง จึงชื่อว่าอตุละ คือผู้ที่ไม่เหมือนกับใคร ๆ ด้วยคุณมีศีล เป็นต้น อีกอย่างหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้า ชื่อว่าอตุละ เพราะอรรถว่า ไม่มีบุคคลผู้ทัดเทียมคือเสมอเหมือน เพราะทรงเป็นอัครบุคคลในโลก พร้อมทั้งเทวโลกฯ สมดังที่พระพุทธองค์ตรัสไว้ว่า ภิกษุทั้งหลาย สัตว์ทั้งหลายที่ไม่มีเท้าก็ตาม มี ๒ เท้าก็ตาม มี ๔ เท้าก็ตาม มีประมาณ เพียงใด พระตถาคตเจ้า บัณฑิตกล่าวว่า เป็นยอดแห่งสัตว์ทั้งหลาย เหล่านั้น ดังนี้เป็นอาทิ ฯ ก็ด้วยคำมีประมาณเพียงเท่านี้ ย่อมเป็น อันท่านพระอนุรุทธาจารย์ทำการสดุดีพระผู้มีพระภาคเจ้า ด้วยอาการ ๓ ન ๑-๑. เฉลยสนามหลวง พ.ศ. ๒๔๕๗.