อภิธัมมัตถสังคหบาลี: การศึกษาเกี่ยวกับรูปและวิญญาณ : หน้า 285/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 285 ประการนอกนี้ ชื่อว่าพาหิรรูป เพราะเกิดในภายนอกจากอัชฌัตติก รูปนั้นฯ รูปมีจักขุเป็นต้นนั่นแล จัดเป็นวัตถุรูป 1 รูป ๒๒ ประการ นอกนี้ก็ไม่ใช่วัตถุรูปฯ รูปแม้ทั้ง 4 อย่าง ในปกิณณกรูปมีลิงค เป็นต้น และในการบำรุงเลี้ยงสหชรูปฯ อธิบายว่า ปสาทรูปทั้ง ๕ ชื่อว่าเป็นใหญ่ยิ่งในจักขุวิญญาณเป็นต้น เพราะเมื่อตนเป็นธรรมชาติ เข้มแข็งและอ่อนแอเป็นต้น จึงให้วิญญาณมีจักขุวิญญาณเป็นต้น เหล่านั้น ถึงความเข้มแข็งและอ่อนแอเป็นต้น ฯ แม้ภาวรูปทั้ง ๒ ชื่อว่าเป็นใหญ่ ในภาวะมีเพศหญิงเป็นต้น เพราะเพศหญิงเป็นต้น เหล่านั้น แม้เมื่อบังเกิดด้วยปัจจัยทั้งหลายตามที่เป็นของตน ก็เกิดขึ้น ในสันดานดันเป็นไปกับภาวรูป (ในสันดานแห่งสัตว์ผู้มีภาวรูป) ด้วยอาการนั้น ๆ โดยมาก แต่มิใช่เป็นใหญ่ เพราะเป็นอินทรีย ๆ ๆ ปัจจัย ฯ ก็ชีวิตรูป ชื่อว่าเป็นใหญ่ในการบริบาลกัมมชรูป เพราะกัมมชรูป เหล่านั้นเนื่องด้วยชีวิตินทรีย์ เพราะตั้งอยู่ชั่วขณะตามที่เป็นของตน และตนเองย่อมเป็นไป โดยความสัมพันธ์กับธรรมที่ตนตั้งไว้เท่านั้น เหมือนนายเรือเป็นไปด้วยความสัมพันธ์กับเรือฉะนั้น ๆ ที่ชื่อว่าโอฬาริกรูป เพราะเป็นรูปหยาบ ด้วยอำนาจถึงความ เป็นอารมณ์ และผู้รับอารมณ์ ฯ สันติเกรูป ชื่อว่าอาสันนรูปฯ เพราะถือเอาได้ง่ายกว่า (เข้าใจได้ง่ายกว่า) โอฬาริกรูปนั้น ฯ ความ เผชิญหน้า คือการตกถูกกันและกันของวัตถุและอารมณ์ ทั้งที่ประจวบ ถึงกัน ทั้งที่ประจวบถึงกัน ด้วยตนเอง (และ) ด้วยสามารถที่