เจาะลึกอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา : หน้า 24/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 24 จิตนั้นชื่อว่ากามาวจร เพราะอรรถว่า เป็นที่ ท่องเที่ยวแห่งกาม หรือท่องเที่ยวในกาม หรือแม้โดยฐานูปจาร ฯ พึงเห็นนัยแม้ใน รูปวจรจิต และอรูปาวจรจิต ตามควรเช่น เดียวกัน ฯ จิตที่ชื่อว่า โลกุตตระ เพราะอรรถว่า ข้ามขึ้นจากโลก กล่าวคือ อุปาทานขันธ์ โดยที่ไม่มีอาสวะ ได้แก่มรรคจิต ฯ ส่วนผลจิต ชื่อว่า โลกุตตระ เพราะอรรถว่า ข้ามขึ้นแล้วจากโลกนั้น ๆ อีกนัยหนึ่ง แม้มรรคจิตและผลจิตทั้ง ๒ กับนิพพาน ชื่อว่าโลกุตตระ เพราะ อรรถว่า เหนือว่า คือยิ่งกว่าโลก ด้วยอำนาจแห่งคุณตามที่กล่าวแล้ว นั่นแลฯ ก็ในบรรดาจิต ๔ ภูมิเหล่านี้ แม้ในเมื่อกามาวจรจิตมีถึง ๔ อย่าง โดยต่างแห่งกุศลจิต อกุศลจิต วิบากจิต และกิริยาจิต ท่านพระอนุ รุทธาจารย์ เมื่อจะแสดงเฉพาะปาปจิต (อกุศลจิต) และอเหตุจิตก่อน โดยอนุรูปแก่นัยที่ท่านจะกล่าวอยู่อย่างนี้ว่า จิตทั้งหลาย ที่พ้นจากบาป- จิตและอเหตุกจิต เรียกว่า โสภณจิต เพื่อตั้งชื่อจิต ๕๕ ดวง หรือ ๕๑ ดวง เว้นปาปจิตและอเหตุกจิต โดยนามว่าโสภณจิต จึงจำแนก แสดงโลภมูลจิตไว้ ๘ อย่าง โดยต่างแห่งเวทนา ทิฏฐิ และสังขาร ก่อน ด้วยคำมีว่า โสมนสฺสสหคติ เป็นอาทิ ก็เพื่อจะแสดงโกล สหคตจิตเหล่านั้นแลก่อน เพราะในบรรดาปาปจิตและอเหตุจิตเหล่า นั้น เฉพาะเหล่าจิตตุปบาทที่สหรคตด้วยโลภะ ในชั้นต้นเกิดแก่สัตว์