อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา : หน้า 252/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 252 ไปสู่อารมณ์ที่มีโทษปิดไว้บ้าง และส่ง (วิญญาณ) ไปสู่อารมณ์บ้าง แก่พวกสัตว์ ผู้เกิดในอบาย อวิชชาและตัณหานุสัยที่ ยังละไม่ได้ ของเหล่าสัตว์ ผู้มีปกติไปสู่ สุคติที่เหลือนอกนั้น ปกปิดโทษอารมณ์ และน้อม (วิญญาณ) ไปสู่อารมณ์ แก่ พวกสัตว์ที่เหลือนอกนั้น ที่ไปสุคติ ส่วน ขิปนกสังขาร เป็นกุศลอย่างเดียว ย่อม มีในสุคติปฏิสนธินี้ " ฯ สองบทว่า สมฺปยุตฺตธมฺเมหิ ปริคคหมานํ ความว่า ใจอัน ธรรมทั้งหลายมีผัสสะเป็นต้นที่สัมปยุตกับตน แวดล้อมค้ำจุนอยู่ โดย สัมปยุตปัจจัยเป็นต้นฯ หลายบทว่า สหชาตา ฯ เป ฯ ภูติ ความว่า (ใจ) ชื่อว่าเป็นประธาน เพราะความเป็นที่ตั้งอยู่แห่งธรรมทั้งหลาย ที่เกิดร่วมกับตนฯ สมจริงดังที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ว่า "ธรรมทั้ง หลายมีใจเป็นหัวหน้าฯ บทว่า ภวนฺตรปฏิสนฺธานวเสน ความว่า ด้วยอำนาจการเชื่อมระหว่างภพก่อนกับระหว่างภพหลัง ให้ติดต่อกัน ดุจเนื่องเป็นอันเดียวกันและกันฉะนั้น ๆ (ใจ) พอเกิดขึ้นเท่านั้นก็ตั้งอยู่ อธิบายว่า "ไม่ใช่ไปจากภพนี้แล้วจึงตั้งอยู่ " ๆ จริงอยู่ ธรรมอะไร ๆ ที่นับเนื่องในภพก่อน หาก้าวไปสู่ภพอื่นไม่ ฯ ใจเว้นจากเหตุที่นับ เนื่องในภพก่อน ย่อมเกิดไม่ได้เลย เปรียบเหมือนเสียงสะท้อน ประ ๑. บ. ธ. ๒๕/๑๕ ฯ