อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 345 : หน้า 345/442

ประโยคส - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 345 อำนาจแห่งความชอบคำย่อ ๑ ชอบคำปานกลาง, ชอบคำพิสดาร ๑ ฯ บรรดาสัตว์ ๓ จำพวกเหล่านั้น สัตว์ผู้งมงายในนาม จะรู้จักขันธ์ได้ เพราะแจกนามไว้ 4 อย่างในขันธ์นั้น ๆ สัตว์ผู้งมงายในนามและรูปทั้ง ๒ อายตนะได้ เพราะแจกรูปไว้ ๑๑ ทั้งกึ่งๆ สัตว์ผู้งมงายในนามและรูปทั้ง ๒ จะรู้จักธาตุได้ เพราะแจกนามและรูปแม้ทั้ง ๒ ไว้ในจำพวกธาตุนั้นโดย พิสดาร ฯ อนึ่ง บัณฑิตพึงประกอบคำว่า สัตว์ผู้มีอินทรีย์แก่กล้า และ ชอบคำย่อ รู้จักขันธ์ ดังนี้เป็นต้น ฯ แต่บัณฑิตควรเห็นว่าธรรมชาติ มีขันธ์เป็นต้นทั้ง ๓ นี้นั้น นำมาซึ่งอุปการะประจักษ์ชัดตามอำนาจแห่ง ปวัติ (ทุกขสัจ) นิวัติ (นิพพาน) และเหตุของทั้ง ๒ นั้น (คือ ของปวัติเหตุ ได้แก่สมุทัยสัจ และของนิวัติเหตุ ได้แก่มรรคสัจ) มิใช่โดยประการอื่น เพราะฉะนั้น สัตว์ทั้งหลายจึงเข้าใจสัจจะได้ ฯ พรรณนาความปริเฉทที่ ๒ แห่งอภิธัมมัตถสังคหฎีกา ชื่อว่าอภิธัมมัตถวิภาวินี จบด้วยประการฉะนี้ ฯ ๑. แต่นัยมณิสารมัญชุสาแก้ว่า พระองค์ตรัสเทศนาสัจจะ เพื่อทรงแสดงเวไนยฯ